Τα ριζικαρια

αναπαράσταση του Κλήδονα σε αγγείο

Είχα γράψει τις απόψεις μου για τον πολιτιστικό σύλλογο Αιτωλικού σε προηγούμενη ανάρτησή μου.Υπήρχε ένας προβληματισμός μήπως είμαι υπερβολικός η τέλος πάντων, μήπως η προσωπική μου επαφή με τα μέλη του συλλόγου, τα οποία πολλά από αυτά είναι και φίλοι μου,δεν με άφηνε να δω τα πράγματα αντικειμενικά Όμως...
μετά την εκδήλωση '' τα Ριζικάρια '' είμαι σίγουρος ότι είχα δίκαιο για αυτά που έγραψα.Ένα έθιμο παραλίγο ξεχασμένο ήρθε στο προσκήνιο για να μας δείξει,την σχέση του με  την αρχαία Ελλάδα. Τούτο επιβεβαιώνετε και από την ανάλογη παράσταση που εικονίζετε σε αρχαίο αγγείο .Με την επικράτηση του χριστιανισμού  όχι μονό δεν εξαφανίστηκε σαν ειδωλολατρικό,άλλα σώθηκε ,αφού το υιοθέτησε και το έβαλε υπό την χάρη του ο Αι Γιάννης ο Ριγανάς .Ο Κλήδονας λατρευόταν εκτός από την Ελλάδα και σε άλλες χώρες των Βαλκανιων www.asxetos.grΕίχα παρακολουθήσει και την περσινή εκδήλωση .Νομίζω η αναπαράσταση του κλήδονα φέτος,έκανε τη διαφορά .Ο κόσμος κατάλαβε περί τίνος πρόκειται Για την οργάνωση συνεργάστηκαν τρεις σύλλογοι .Πολιτιστικός και γονέων και κηδεμόνων Α' και Β' Δημοτικών σχολείων
Ο Γιώργος Κομζιας αναφερόμενος στο έθιμο, είπε:

Ο  Κλήδονας  είναι  ένα  πολύ  παλιό  έθιμο  και  το  συναντάμε  σε  πολλά  μέρη  της  Ελλάδας  αλλά  και  σε  πολλές  Ευρωπαϊκές  Χώρες.  Είναι  μια  λαϊκή  μαντική  διαδικασία,  από  τις  πιο  τελετουργικές  όλων  των  παραδόσεων  του  τόπου  μας,  σύμφωνα  με  τον  οποίο  αποκαλύπτεται  στις  άγαμες  κοπέλες  η  ταυτότητα  του  μελλοντικού  τους  συζύγου.

Η  λέξη  Κλήδονας  είναι  Ιωνική  λέξη  και  σημαίνει  τον  ήχο  που  προαναγγέλλει  το  μέλλον,  σαν  ένα  είδος  προφητείας  με  λόγια  που  έχουν  προφητική  σημασία.  Όμως,  το  έθιμο  του  Κλήδονα,  συνδέεται  βέβαια  με  την  αρχαία  μαντική  κληδόνα  αλλά  δεν  έχει,  τον  χαρακτήρα  της  μαντικής  γενικά.  Έχει  περιοριστεί  μόνο  σε  ερωτικούς  χρησμούς.  Το  έθιμο  πραγματοποιείται  στις  24  Ιουνίου  που  συμπίπτει  με  τη  θερινή  τροπή  του  ήλιου,  η  δύναμη  του  οποίου  φανερώνει  κυρίως  τα  μελλούμενα,  σύμφωνα  με  τις  θαμπές  μνήμες  του  παρελθόντος.

Την  παραμονή  του  Αϊ-Γιαννιού  (24  Ιουνίου)  τα  αγόρια  της  γειτονιάς  ανάβανε  τρεις  μεγάλες  φωτιές  στη  σειρά,  μόλις  άρχιζε  να  σουρουπώνει.  Για  προσανάμματα  χρησιμοποιούν  τα  Μαγιάτικα  στεφάνια  που  έφερναν  οι  κοπελιές.  Πάνω  από  τις  φωτιές  πηδούσανε  όλοι,  αγόρια,  κορίτσια  και  παντρεμένες  κρατώντας  μια  πέτρα  πάνω  απ'  το  κεφάλι  τους.  Λέγανε  πως  αν  πηδήσεις  τρεις  φορές  είναι  καλό  για  την  υγεία  σου  και  επιπλέον  φεύγουν  οι  ψύλλοι  και  οι  κοριοί!!! 

Αμέσως  μετά,  οι  ανύπανδρες  κοπέλες  μαζεύονταν  σε  ένα  από  τα  σπίτια  του  Αιτωλικού,  όπου  ανέθεταν  σε  κάποιο  μέλος  της  συντροφιάς,  συνήθως  σε  μια  ‘’Μαρία‘’,  της  οποίας  και  οι  δύο  γονείς  να  είναι  στη  ζωή,  να  φέρει  από  το  πηγάδι  ή  την  πηγή  το  ‘’αμίλητο  νερό‘’. Το  λέγανε  "αμίλητο"  γιατί  κατά  την  μετάβαση  των  κοριτσιών  στην  βρύση  και  την  επιστροφή,  δεν  έπρεπε  να  μιλήσουν,  παρά  τα  έντονα  πειράγματα  από  τα  αγόρια.  Αν  κάποια  υπέκυπτε  και  μιλούσε,  έπρεπε  να  το  χύσει  και  να  πάει  να  το  ξαναγεμίσει.

Επιστρέφοντας  στο  σπίτι  όπου  γινόταν  ο  κλήδονας,  άδειαζαν  το  νερό  σε  πήλινο  -ως  επί  το  πλείστον-  δοχείο,  στο  οποίο  η  κάθε  κοπέλα  έριχνε  ένα  αντικείμενο,  το  λεγόμενο  ριζικάρι.  Συνήθως,  επρόκειτο  για  κάποιο  προσωπικό  αντικείμενο,  συχνά  μάλιστα  πολύτιμο,  ασημικό  ή  χρυσαφικό,  όπως  δακτυλίδι,  σκουλαρίκι,  χάνδρα,  μπιμπελό,  μικρό  παιχνίδι  κλπ..

Μετά  το  δοχείο  σκεπαζόταν  με  κόκκινο  πανί,  δενόταν  με  σκοινί  και  κλειδωνόταν  με  κλειδαριά.

Όλες  μαζί  οι  κοπέλες  λένε  το  δίστιχο: 

"Κλειδώνουμε  τον  κλήδονα 

με  Αϊ-Γιαννιού  τη  χάρη 

κι  όποιος  είναι  καλορίζικος, 

να  δώσει  να  τον  πάρει". 

Ο  κλήδονας  τοποθετούταν  στη  συνέχεια  κάτω  από  μια  τριανταφυλλιά  σε  ύπαιθρο  ή  στην  ταράτσα  ενός  σπιτιού  για  να  τον  δουν  τη  νύχτα  τα  άστρα.  Την  επομένη  το  πρωί,  τον  έπαιρναν  μέσα  στο  σπίτι  πριν  τον  δει  ο  ήλιος,  ώστε  να  μην  εξουδετερωθεί  η  μαγική  επιρροή  των  άστρων.  Το  μεσημέρι,  ή  το  απόγευμα,  συναθροίζονται  πάλι  οι  ανύπαντρες  κοπέλες  γύρω  από  τον  κλήδονα  και  τον  άνοιγαν  τραγουδώντας: 

"Ανοίγουμε  τον  κλήδονα 

με  Αϊ-Γιαννιού τη  χάρη 

κι  όποιος  είναι  καλορίζικος, 

να  ’ρθει  να  τον  επάρει". 

Ένα  παιδί,  το  οποίο  έπρεπε  να  λέγεται  Γιάννης,  έβγαζε  ένα-ένα  τα  ριζικάρια  από  τον  κλήδονα.  Για  κάθε  ριζικάρι  απαγγελλόταν και  ένα  δίστιχο,  το  οποίο  θεωρείτο  ως  χρησμός  σχετικά  με  το  πρόσωπο  στο  όνομα  του  οποίου  μελετήθηκε  το  ριζικάρι  που  βγήκε  (συνήθως  τα  ποιηματάκια  προέρχονταν  από  το  πίσω  μέρος  των  φύλλων  του  χριστιανικού  ημερολογίου). 

Το  δίστιχο  που  αντιστοιχούσε  στο  αντικείμενο  της  κάθε  κοπέλας  θεωρείτο  ότι  προμηνύει  το  μέλλον  της  και  σχολιαζόταν  από  τους  υπόλοιπους,  που  πρότεινα  τη  δική  τους  ερμηνεία  σε  σχέση  με  την  ενδιαφερόμενη

Το  περιεχόμενο  των  δίστιχων,  περιστρεφόταν  σχεδόν  πάντοτε  στο  ζήτημα  της  τύχης,  αν  δηλαδή  θα  παντρευτεί  νωρίς,  αν  την/τον  αγαπούν  ή  την/τον  μισούν,  ή  την/τον  περιπαίζουν,  κ.τ.λ. 

Προς  το  σούρουπο,  όταν  τελειώσει  η  μαντική  διαδικασία,  η  κάθε  κοπέλα  γεμίζει  το  στόμα  της  με  μια  γουλιά  αμίλητο  νερό  και  έβγαιναν    στις    γύρω    γειτονιές    έως  ότου  ακούσει  το  πρώτο  ανδρικό  όνομα.  Λυτό  πίστευαν  ότι  θα  είναι  και  το  όνομα  του  άνδρα  που  θα  παντρευτεί.

Μετά  το  τέλος  όλης  αυτής  της  διαδικασίας  στήνεται  μεγάλο  γλέντι  στο  οποίο  συμμετέχει  όλο  το  χωριό.